Mono / Helen Money (Patronaat Haarlem, 04-12-2014)
Tijdens de tournee waarmee ze de dubbelrelease van hun nieuwe albums ‘The Last Dawn – Rays of Darkness’ ondersteunen, deed de Japanse band Mono donderdag 4 december Nederland aan met een eenmalig optreden in ‘t Patronaat in Haarlem. Als support act reist doom-celliste Helen Money met hen mee.
Mono live meemaken is een bijzondere ervaring. Al bij binnenkomst in de zaal valt op dat microfoons op het podium ontbreken. Dat het kwartet uitsluitend instrumentale muziek maakt was natuurlijk bekend, maar kennelijk zijn ze ook niet van zins hun publiek toe te spreken. ‘Hallo’ of ‘Bedankt’ of zo? Maar niet op rekenen, dan.
Vooralsnog wacht ons eerst een andere verrassing: Helen Money die het concert opent. De wegen van beide acts hebben zich vele malen gekruist, zowel live als op albums. Bij een optreden van Helen Money bedriegt de ogenschijnlijke eenvoud van de setting. Een cello, wat licht en rook, en een pedal board. Maar haar bijna oneerbiedige benadering van het instrument – hoewel klassiek geschoold – schudt je meteen wakker. Met een overdaad aan volume, agressieve vervorming, loops en allerlei effecten bouwt ze een wereld waar ‘doom’ nog maar het begin van is. Ze put de mogelijkheden van haar instrumentarium volledig uit, leidt je met stille, stemmige openingen (ja, doom kan dus ook stemmig zijn) via intrigerende klanktapijten naar bombastisch doem en verderf, waar de wereld om je heen ontploft in pure power. Is dit metal? Ambient? Post-rock, avant garde, of zelfs klassiek? Nee, labels passen hier niet. Dit is Helen Money. Een absolute aanrader.
Waar de muziek van Helen Money zich hevig onttrekt aan labels, laat de muziek van Mono zich misschien wat gemakkelijker omschrijven als instrumentale rock. Maar zoals met veel labels doet dat ook de muziek van Mono noch hun intenties werkelijk recht. Mono creëert muzikale landschappen, of beter gezegd: soundscapes. “To express joy and sorrow,” zoals in hun bio te lezen is. Etherische gitaarmelodieën vormen bijna zonder uitzondering de basis waaruit van waaruit de muziek van het kwartet zich ontwikkelt tot heftige, inderdaad bijna emotionele climaxen. Kernwoorden zouden kunnen zijn: Melancholie, Verlatenheid, Filmisch, Geladen. Van wat afstand beluisterd klinkt er een rijke wereld in de muziek door. Flarden van Ennio Moricone, Pink Floyd’s vroege jaren, This Mortal Coil (en veel van het roemruchte label 4AD), allemaal filmmuziek waardig. Je zou eigenlijk verwachten dat er al eens een filmer opgestaan zou zijn die ze daarvoor uitgenodigd zou hebben.
De setting is wel tamelijk bijzonder voor de nietsvermoedende toeschouwer. Die twee lage krukjes links en rechts op het podium blijken voor de gitaristen te zijn. Omringd door pedal boards, blijkt even later, wordt de bassiste die in het midden op het podium staat geflankeerd door twee mannen die, geheel in stijl, vanonder hun halflange ravenzwarte haren de hele avond niets anders doen dan naar beneden kijken. De ‘Shoegazing’ stroming uit de vroege ’90-er jaren is dan ook een van de inspiratiebronnen van de band. Die geuzennaam viel de bands ten deel waarvan de gitaristen door het uitbundige gebruik van effectpedalen de blik het ganse optreden naar beneden, naar hun schoenen gericht hadden.
De bijzondere combinatie van scheurende gitaren en de zo typerende Japanse ingetogenheid laat zich moeilijk onder een noemer vangen. Dat maakt wat mij betreft de muziek zo interessant. En zoals van de gitaren het directe geluid je van zo ver achter de effecten nauwelijks bereikt, zo op afstand blijft de band tijdens en na hun optreden ook. Het draagt bij aan de vervreemding. Als je de kans krijgt zou ik het bij een volgende toernee van Mono eens gaan proberen.
