Slayer: terugkeer van een metallegende

Drie maanden geleden kondigde gitarist Kerry King aan dat Slayer weer op het punt staat om op te treden. De Amerikaanse metalband had een slaappauze van ruim vier jaar, maar gaat een rentree maken. Wat heeft de muziekwereld in die afwezige jaren eigenlijk gemist?

Na een pauze van ruim vier jaar kondigde Slayer hun terugkeer aan. Dit najaar zal de band weer optreden in hun laatste bezetting zoals in 2019. Dat betekent dus dat Gary Holt (gitaar) en Paul Bostaph (drums) weer onderdeel zullen zijn en dat alleen Kerry King (gitaar) en Tom Araya (bas en zang) de enige originele leden blijven.

Fans dachten misschien dat Slayer een dood begrip was, maar niets is minder waar. Wel is de aankondiging ietwat bijzonder qua timing. Kort nadat gitarist Kerry King de release van zijn eerste soloalbum ‘From Hell I Rise’ bekendmaakte, besloten de oud- bandleden weer bij elkaar te komen. Volgens sommige media was Sandra, de vrouw van bassist en zanger Tom Araya, medeverantwoordelijk voor de terugkeer, aangezien zij het niet meer kon aanzien dat haar man geen zin meer had om te spelen. Uiteindelijk pakte Araya de draad weer op. Toch komt er weer een vreemd detail naar boven: King zou Araya op geen enkel moment gesproken hebben nadat het nieuws over terugkeren de media bereikte.

Slayer heeft een blijvende invloed gehad op de metalwereld met hun extreme teksten en harde geluid en is geliefd bij fans en critici. Hun terugkeer roept desondanks gemengde gevoelens op over de kwaliteit en authenticiteit van hun nieuwe optredens zonder de oorspronkelijke leden Jeff Hanneman (overleden in 2013) en Dave Lombardo (uit de band gestapt). Toch kijken velen uit naar de optredens op de Amerikaanse festivals, met de vraag of Slayer nog steeds dezelfde impact heeft als eerder.

Waar het ooit begon

Het metalmonster Slayer werd geboren in 1981. Gitaristen Kerry King (1964), Jeff Hanneman (1964-2013), bassist Tom Araya (1961) en drummer Dave Lombardo (1965) begonnen toen een nieuw avontuur. Twee jaar na de geboorte kreeg de wereld iets compleet nieuws te horen. ‘Aggressive Perfector’ (1983) was toen het begin van een muzikale expansie. Slayer wilde zo extreem mogelijk worden in zowel de songteksten als de muzikale herrie. Dat extremisme leverde de band zo’n twintig miljoen verkochte platen op. Hoe bereikte de band nog meer dan alleen financieel succes?

Slayer maakte in ieder geval een goede eerste indruk. Dat gebeurde ook op Nederlandse bodem. Ad Keepers, muziekverslaggever voor de websites Rockmuzine en Maxazine, was vijftien jaar toen hij Slayers debuut in het Eindhovense Dynamo (mei 1985) aanschouwde. “Het was een legendarische gebeurtenis. Ik kon me toen totaal niet voorstellen dat Slayer uiteindelijk zo groot zou worden. De bandleden immers ook niet.” De tiener, die samen met een goede vriend ging, maakte vóór aanvang van de show een praatje met Araya en Lombardo. Keepers: “Het waren gewone, rustige jongens. Mijn vriend en ik hadden niet de indruk dat deze muzikanten de zaal van Dynamo zouden platspelen.”

De intro van ‘South of Heaven’ op Fields of Rock deed het zo’n twintig jaar later voor muziekhistoricus (metal en punk) Daan Holthuis. “Ik had dat nummer nog nooit gehoord, maar het klonk meteen vanaf de eerste noot zo iconisch.” Later ontdekt de musicoloog voor zijn werk de successen van de band. Holthuis: “Slayer heeft een eigen nalatenschap binnen de muziekwereld. Misschien niet in het algemeen zoals de Beatles en Pink Floyd, maar zeker wel binnen heavy metal. Slayer is qua sound ontzettend van belang geweest voor subgenres zoals black en death metal.” Goede voorbeelden van die beïnvloede bands zijn Sepultura, Body Count, maar misschien nog wel het meest Pantera. Deze Amerikaanse groep begon in het begin van de jaren ’80 als glamrockband. De opkomst van Slayer zorgde ervoor dat Pantera- gitarist Dimebag Darrell eens ging jammen met Kerry King. Wat bleek? King was razend onder de indruk van wat Darrell te bieden had. Pantera maakte hun muziek daarna misschien wel net zo hard als Slayer.

Het centrale punt

Keepers was na zijn Slayer-ontmaagding nog meer geïnteresseerd in drummen. Dat kwam door idool Dave Lombardo: “Als ik naar concerten ga, kijk ik nauwkeurig naar de muzikanten en met name drummers. Dat was net zo tijdens het eerste Slayer- concert. Ik hield alles wat Lombardo deed op zijn drumstel nauwlettend in de gaten.” Ook Holthuis vindt Lombardo het succesverhaal van Slayer: “Hij was de pionier op de double bass. Zijn geluid klonk als een schietende mitrailleur en dat was bovendien enorm snel voor die tijd, de jaren ‘80.”

Sander Waterschoot, programmeur bij het Eindhovense Dynamo en Slayer-fan, gaat nog een stapje verder. “Lombardo is mijn God”, zegt de fan, die tevens een verleden heeft als drummer. Waterschoot vult aan: “Wat hij kan, is een zeldzaamheid in de muziekwereld. Zijn trucjes, ritmepatroon en melodische drumstijl zijn ongeëvenaard. Andere drummers proberen hem vooral na te doen, zo ook Paul Bostaph, de huidige Slayer-drummer. Maar niemand kan wat hij kan. Wat mij betreft zijn de drums hét verhaal van Slayer.”

Extreme onderwerpen, extreme teksten

Niet alleen op muzikaal vlak maakte Slayer het verschil. De songteksten waren bovendien revolutionair. Waterschoot: “De teksten werden steeds extremer naarmate de snelheid van de muziek omhoogging.” Goede voorbeelden van die teksten zijn ‘Silent Scream’ (1988) en ‘Blood Red’ (1990). In het eerste nummer verwijst de tekst naar abortus.

Silent scream
Bury the unwanted child
Beaten and torn
Sacrifice the unborn

‘Blood Red’ gaat over communisme, een onderwerp dat dichtbij Lombardo’s roots ligt. De drummer werd namelijk geboren in Cuba, een aantal jaar na de communistische revolutie onder leiding van Fidel Castro.

You cannot hide the face of death
Oppression ruled by bloodshed
No disguise can deface evil
Stains the primitive sickle blood red

Dan is er natuurlijk nog Slayers ‘signature song’: ‘Angel of Death’ (1986). Het nummer kwam tot stand nadat gitarist Hanneman boeken las over Joseph Mengele, de ‘Todesengel’ die namens de nazi’s joden en andere gevangenen vermoorde in concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Millions laid out in their
Crowded tombs
Sickening ways to achieve
The Holocaust

‘Angel of Death’ was ongelooflijk succesvol, net als het album ‘Reign in Blood’ waarop het nummer staat. De single bereikte weliswaar niet de hitlijsten, maar dat deed het album wel, namelijk als nieuwe binnenkomer op plaats 127 in de Billboard 200. Uiteindelijk kwam ‘Reign in Blood’ als hoogste positie op plek 94, een unieke prestatie voor een metalalbum. Daarnaast kwamen er lovende recensies van de grote muziekmedia en kreeg het werk een gouden onderscheiding vanwege meer dan een half miljoen
verkochte platen.

Toch zorgde ‘Reign in Blood’ en met name ‘Angel of Death’ voor commotie. Er kwam verzet tegen de band vanuit Parents Music Resource Center (PMRC), een comité van ouders die waarschuwden tegen verruwing van taalgebruik in de muziekbusiness. De reactie vanuit de band was destijds typisch: “We willen mensen choqueren, vooral de mensen uit Hollywood. We hebben geen belang om critici naar de mond te praten.” Ook in de 21e eeuw bewandelde Slayer een andere pad dan gemiddelde artiesten. De aanslagen op 11 september 2001 waren een goede motivatiebron voor het nummer ‘Jihad’ (2006). Grote bands als Coldplay en Muse maakten nummers over de nasleep van de aanslagen. Slayer focuste nadrukkelijk op de kapers van de vliegtuigen.

Fuck your God, erase his name
A lady weeps, insane with sorrow
I’ll take his towers from the world
You’re fuckin’ raped upon your deathbed

Wat maakt(e) Slayer nog meer zo succesvol?

Keepers is sinds z’n eerste Slayer-show fan. “De muziek van Slayer is ontzettend belangrijk voor mij. Zonder deze band – met name het eerste album ‘Show No Mercy’ – had mijn leven er een stuk donkerder uitgezien. Muziek laat zien dat het een reddingsboei is.”

“Slayer is altijd Slayer gebleven. Dat wil zeggen dat de band nooit helemaal afweek van hun sound. In tegenstelling tot andere bands ging Slayer op geen enkel moment volledig mee met de trend van dat moment”, benoemt Waterschoot. “Daarnaast bestaat het Slayer-geluid nergens anders dan binnen de band zelf. Niemand kan precies wat Slayer kan.”

Ook bij vele fans maakt Slayer wat los. Dat is bijvoorbeeld te zien in de korte documentaire ‘The Early Days of Slayer’ (2004). Een vrouwelijke fan heeft geen enkele schaamt en toont haar borsten terwijl ze in de concertwachtrij staat – die YouTube overigens niet censureert – . Ook tijdens het desbetreffende optreden laat Slayer letterlijk wat achter. Het regent bloed op het podium en op het lichaam van sommige fans, omdat zij flink uit hun dak gaan in de moshpit. Het gaat er daar hevig aan toe, maar toch verloopt alles alsnog vredig.

Wat kan de muziekwereld van Slayer anno 2024 verwachten?

Keepers vindt dat Slayer door de jaren heen wat verloor. “De band stierf een beetje uit na de dood van Hanneman in 2013. Slayer is nu misschien een veredelde coverband.” De rockreporter doelt op de huidige bezetting, waarbij alleen Araya en King nog over zijn van de originele line-up. “Qua sound is het niet meer hetzelfde.” Ook Waterschoot heeft mogelijke twijfels over het succes van een terugkeer. “Ik weet niet zeker of de optredens van goede kwaliteit zullen zijn. Ik vind het vet dat ze terugkomen, maar de diehard fans willen gewoon de oude bezetting zien.” Dat gaat in ieder geval niet gebeuren. Hanneman is namelijk al elf jaar lang dood en Lombardo komt vanwege financiële onenigheden met andere bandleden niet meer terug.

Keepers: “Toch zou ik ze nog wel willen zien, als het concert niet te ver van huis is tenminste.” Waterschoot twijfelt nog. “Ik hoop dat Slayer terugkeert naar Europa. Dan is de kans een stuk groter dat ik ze weer ga zien. Anders wordt zo’n tripje naar Amerika veel te duur.”

Holthuis – van huis uit bleef hij ‘plakken’ aan de Metallica-magneet – is zelf niet per se een grote Slayer-fan. Ook hij plaatst de terugkeer in een breder perspectief: “Wij, mensen in de metalwereld, hebben het fenomeen Slayer de afgelopen jaren gemist. Dat de band weer gaat optreden zorgt aan de ene kant voor een kriebelig gevoel van verlangen. Toch kan het juist goed zijn dat een groep besluit om definitief te stoppen. Wat er ook met Slayer gebeurt, er komt toch wel een nieuwe generatie aan van nieuwe bands. Ik denk dat jongeren en nieuwe luisteraars eerder geneigd zijn om naar nieuwe metalartiesten te luisteren. Maar wie weet krijgt Slayer in de komende maanden wel een jonger publiek erbij.”

Slayer speelt in september en oktober van dit jaar op de festivals Riot Fest (Chicago), Louder Than Life (Louisville) en Aftershock (Sacramento). Wie weet of King en Araya dan wel een woordje wisselen.